Artan mobilite ve gelişen teknoloji ile ekonominin ana dinamolarından biri olan elektronik haberleşme sektöründe gelirler enflasyonla yerinde sayarken, 5G ihalesi ve fiber altyapı yatırımlarındaki gelişmelerin hem vatandaşın hem de sektörün ana gündemi olması bekleniyor. Elektronik haberleşme hizmetleri sektörünün 2023 yılında yaklaşık 180 milyar TL’lik büyüklüğe ulaştığının tahmin edildiğini kaydeden Serbest Telekomünikasyon İşletmecileri Derneği (TELKODER) Başkanı Halil Nadir Teberci, başta altyapı olmak üzere sektörün beklediği adımların atılmaması halinde 2024 gelirlerinde önemli bir artış beklemediklerini kaydetti. Türkiye’nin gayri safi yurt içi hasılası (GSYİH) içinde elektronik haberleşme gelirlerinin (ehg) payının her geçen yıl azaldığını aktaran Teberci, “Türk Telekom’un özelleştirildiği 2005 yılında GSYİH-EHG oranı yüzde 2.51 iken 2022 yılında bu oran yüzde 0.87’ye kadar düşmüştür. Yapılan çalışmalar; telekomünikasyon abone sayısındaki yüzde 10’luk bir artışın bazı ülkelerde GSYİH’da yüzde 3’lük bir artışa yol açtığını gösteriyor. 2024 yılında sektörün ihtiyaç duyduğu adımların atılmaması halinde, sektör gelirlerinde önemli bir artış olması beklenmiyor” bilgilerini verdi.
ABONE SAYISI MİLLİ GELİRİ ARTIRIYOR
Sadece güçlü bir fiber altyapı sayesinde 5G’nin tam potansiyelinin ortaya çıkabileceğinin tüm gelişmiş ülkeler tarafından bilindiğini kaydeden Teberci, şöyle devam etti: “Uzun süredir, fiber şebeke üzerinden sunulan internet hizmetlerin kalitesi ve hızını olumlu yönde etkileyecek düzenlemeler konusundaki oldukça yavaş ilerlemeler, Türk Telekom tarafından mevcut bakır kablo altyapısının fibere dönüştürülmesi konusunda yaşanan belirsizlikler, fiber altyapı kurmak ve altyapısını genişletmek isteyen alternatif işletmecilerin karşılaştığı engeller ile bunların son kullanıcıya etkileri gibi konular 2024 yılında da haberleşme hizmetlerinde, vatandaşı doğrudan etkileyecek konular olarak karşımıza çıkıyor.”
94.3 milyon kişi internete abone
Genişbant internet abone sayısının 2023 yılı üçüncü çeyreğinde 94.3 milyona ulaştığını aktaran Halil İbrahim Teberci, şu bilgileri verdi: “Bunun 19.5 milyonunun sabit genişbant, 74.8 milyonunun ise mobil internet abonesi olduğu hesaplanıyor. 100 kişi başına sabit geniş bant aboneliklerinde OECD ortalaması 34.92 iken Türkiye’de bu oran 22.28’dir . Toplam ses trafiği içindeki sabit ses trafiği oranı 2009 yılından bu yana ciddi biçimde düşmüştür. 2009 yılında toplam trafiğin yüzde 82.5’i mobil, yüzde 17.4’ü sabit ses iken 2023 yılı üçüncü çeyrek sonu itibarıyla sabit ses trafiğinin oranı yaklaşık yüzde 1.43‘e kadar gerilemiştir.”
Altyapı hızla aygınlaşmalı
Sektörün yapısının oldukça dinamik olduğuna dikkat çeken Halil Nadir Teberci, sektörün ekonomide kaldıraç görevi görebilmesi için şu adımların atılması gerektiğini kaydetti: “Sektörde rekabet geliştirilmeli, alternatif işletmecilerin güçlenmesi için uygun ortam oluşturulmalıdır. Fiber altyapının ülke çapında hızla yaygınlaştırılması sağlanmalıdır. Veri Merkezlerine verilecek desteklerin Türkiye genelinde ve hiçbir beyaz alanı sınırlandırması olmadan verilmeli ve bütün işletmecilerin bağlandığı birden fazla İnternet Değişim Noktası kurulmalıdır. Kamu hizmet alımlarında, Uydu Haberleşme Hizmetlerine bir engel getirilmemeli.”
5G 1 trilyon liralık gelir artışı sağlayacak
Ekonomik açıdan pek çok sektörde büyük gelir artışı sağlayacak 5G’nin büyümeye katkısından faydalanmak gerektiğine dikkat çeken Vodafone Türkiye CEO’su Engin Aksoy, burada ihale takviminin açıklanmasını beklediklerini kaydetti. Deloitte işbirliğiyle hazırladıkları 5G ihalesinin ekonomik ve sosyal etkilerini ölçen çalışmanın sonuçlarına da işaret eden Aksoy, “Operatörlerin 5G ihalesinin ardından 5 yıllık süreçte yapacağı yatırım ve hizmet harcamaları sonucu oluşacak GSYH etkisi 21 milyar TL olacak.
5G’nin 1 yıl gecikmesi ise 120 milyar TL’lik bir faydadan mahrum kalmak anlamına geliyor. Toplam etki olarak bakıldığında, 5G teknolojisinin Türkiye’de hayata geçmesiyle 15 yılda 1 trilyon TL’yi aşan bir gelir artışı ve 479 milyar TL GSYH artışı bekleniyor” bilgilerini verdi. Analizde, 5G’den en çok faydalanacak sektörlerin üretim, toptan ticaret ve perakende, ulaşım ve depolama, bilgi ve iletişim olduğunu aktaran Aksoy, bu sektörlerde gerçekleşecek gelir artışlarının toplam etkinin yüzde 70’inden fazlasına denk geleceğinin tahmin edildiğini kaydetti.
Yatırımlar memnuniyete yapılacak
Vodafone olarak, bu yılki üç önceliklerini ise müşteri deneyimi, büyüme ve sadeleşme olarak belirlediklerini kaydeden Aksoy, şöyle devam etti: “Bu kapsamda, tüm yatırım planlarımızı ve iş süreçlerimizi son bir yılda önemli derecede iyileştirdiğimiz müşteri memnuniyetini en üst düzeye çekme hedefiyle yapacağız. Yatırımlarımızı müşteri deneyiminin iyileştirilmesine doğrudan katkısı olan alanlara yoğunlaştıracağız. İkinci önceliğimiz büyüme. Üçüncüsü de müşteri, çalışan ve diğer paydaşlarımızın Vodafone ile iş yapış şekillerini daha etkili ve verimli kılmak için ürün, servis ve iş süreçlerimizde sadeleşmeyi hedefleyeceğiz.”
Tüketici uygun fiyatlı yerel markalara dönüyor
Akıllı telefon şirketleri için öne çıkan bir pazar olan Türkiye’de 2024 için istikrarlı bir büyüme trendi öne çıkarken, sektörde kur ve fiyat etkisi trendleri şekillendiriyor. Türkiye’de ortalama telefon değiştirme süresinin 7 yıl olduğunu kaydeden Mıstaçoğlu Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Aydın Mıstaçoğlu, OmIx markası ile faaliyet gösterdikleri pazara ilişkin, şu değerlendirmeleri yaptı: “2024 yılında stabil bir pazar beklentimiz bulunuyor. Ekonomik şartların, insanları daha güvenilir ve kaliteli ürünlere yönlendirdiği bir dönemden geçiyoruz. Uygun fiyatlı ancak kaliteli ürün arayışı, tüketici tercihlerinde önemli bir faktör haline gelmiş durumda. Döviz kurlarındaki artış, ithal ürünlerin maliyetini yükseltiyor ve bu durum, tüketici fiyatlarına yansıyor. Tüketiciler daha uygun fiyatlı, yerel markalara ya da fiyat-performans oranı yüksek ürünlere yönelebiliyor. Vergi oranlarındaki artışlar da benzer bir etki yaratıyor.” OMIX olarak Türkiye pazarında geçirdikleri iki yılın ardından sektördeki hedeflerine yaklaştıklarını aktaran Mıstaçoğlu, “Akıllı telefon portföyümüze yeni ürünler eklemeye başladık. Lüks tercihleri ulaşılabilir sunma misyonumuzla donanım ve yazılım açısından güçlü özelliklere sahip iki farklı akıllı telefon modelimizi tüketicilerle buluşturduk. Yeni alternatifler oluşturmaya da hız kesmeden devam edeceğiz” dedi.
Haberleşme giderleri 9 bin TL’ye dayandı
İnternet ve cep telefonu temel ihtiyaç ürünleri olarak öne çıkarken, 4 kişilik bir ailenin haberleşme giderleri 2023 yılında 8.934 TL’ye ulaştı. Serbest Telekomünikasyon İşletmecileri Derneği (TELKODER), ülkemizde 2023 yılında evlerinde bir sabit telefon ile genişbant internet aboneliği bulunan ve her bireyi cep telefonu hattı sahibi olan 4 kişilik bir ailenin aylık ortalama haberleşme giderinin vergiler dahil ortalama 744.49 TL olduğunu açıkladı. TELKODER tarafından her yılın sonunda yapılan Elektronik Haberleşmede Aile Giderleri Araştırması’na göre ise 2023 yılında Türkiye’de 4 kişilik bir ailenin haberleşme gideri yıllık 8.934 TL’ye ulaştı. Bu rakamın 2.062 TL’sini devlete ödenen vergiden oluştu. 2022 yılında yapılan analizde ise 4 kişilik bir ailenin yıllık haberleşme giderleri yaklaşık 5.306 TL, devlete ödenen verginin ise 1.161 TL olduğu hesaplanmıştı.
Tüketici en çok internet hızı ve zamdan şikayetçi
Çözüm platformu Şikayetvar, internet servis sağlayıcılarıyla ilgili çözüm bekleyen konuları mercek altına aldı. Verilere göre bir önceki yıl ile kıyaslandığında şikayetler yüzde 615 arttı. Ocak, şikayetlerin zirve yaptığı ay olurken internet hızı, cayma bedelinin yüksekliği, bağlantı kopuşları ve taahhüt bitiminde yüzde 300’ü geçen zamlar kullanıcıların en çok şikayet ettiği konular olarak öne çıktı. Kullanıcılar, en çok internetin yavaşlığından şikayet ederken yeni zamlarla birlikte sunulan hizmetin çok pahalı olduğunu platform üzerinden dile getirdi. Ayrıca halihazırda taahhüt hızının altında internet hizmeti alan kullanıcılar, sözleşmelerinden vazgeçtiği durumlarda yüksek cayma bedelini ödemekle karşı karşıya kaldıklarını vurguladı.
Telefon satışları 10 yılın dip seviyesinde
Akıllı telefon pazarı küresel pazarda düşüş trendini sürdürürken, 2023’te sektör 10 yılın dip seviyesine indi. Pazar araştırma şirketi International Data Corporation’ın (IDC) yaptığı açıklamaya göre, küresel akıllı telefon pazarında zorlukların devam ettiği ve ivmenin toparlanmaya doğru ilerlediği gözlendi. Küresel akıllı telefon satışlarının, 2023’te yıllık bazda yüzde 3.2 düşüşle 1.17 milyar adede gerilediği kaydedilen açıklamada, bunun son 10 yılın en düşük satış hacmi olduğu vurgulandı. Açıklamada, Samsung dışında bir şirketin akıllı telefon pazarının zirvesinde yer aldığı son yılın 2010 olduğu anımsatılarak, geçen yıl Apple’ın, aldığı yüzde 20.1’lik pazar payıyla ilk sıraya yerleştiği bildirildi.
